پنج اس یک روش ساماندهی محیط کار است که از پنج واژهٔ ژاپنی که همگی با حرف S شروع میشوند استفاده میکند1. هدف از پنج اس ایجاد یک محل کار تمیز، بدون سر و صدا، ایمن و سازمان یافته است. که منجر به کاهش ضایعات و بهینهسازی فرآیندها و افزایش بهرهوری سازمان میشود. پنج اصل پنج اس عبارتند از:
- ساماندهی (Seiri): جداسازی ابزارها، قطعات و دستورالعملها از موارد غیر ضروری و حذف یا کنار گذاشتن بخشهایی که غیر ضروری هستند1.
- نظم و ترتیب (Seiton): مرتبسازی و شناسایی دقیق قطعات و ابزار برای سهولت استفاده از آنها در زمان مناسب. این کار توسط بررسی فراوانی به کارگیری این گونه ابزارها صورت میگیرد1.
- پاکیزهسازی (Seiso): ایجاد یک پویش برای کار پاکسازی در ناحیه یا فضای کاری. زمانبندی و تعیین وظایف هر یک از کارکنان آن بخش در این قسمت نهفته است1.
- استانداردسازی (Seiketsu): برنامهریزی و زمانبندی به منظور انجام روزانه ساماندهی، نظم و ترتیب و پاکسازی برای حفظ محل کار در شرایط عالی.
- حفظ و نگهداری (Shitsuke): نهادینه سازی عملیات قبلی برای ایجاد یک عادت روزانه در فضای کار1.
با اعمال این مراحل، مدیریت می تواند سیستم خود را با کاهش درهم و برهمی، افزایش پاکیزگی، افزایش ایمنی و حفظ نظم کنترل کند. 5s همچنین به مدیریت برای بهینه سازی منابع، برقراری ارتباط بهتر، ایجاد شفافیت و تسهیل گسترش و رشد کمک می کند. 5s جزء مهمی از مدل تفکر ناب و پیش نیازی برای هدایت سایر تکنیکهای ناب، مانند TPM و flow5 در نظر گرفته میشود.